Afgelopen woensdag waren HW en eega aanwezig bij de Veenproef van de Veenfabriek, een in Leiden gevestigd muziektheatergezelschap. Zo’n Veenproef is een leuke aangelegenheid. Het is als het ware een openbare repetitie voor een nieuw stuk, verlevendigt met muziek en sprekers. Dit maal was het een  Veenproef Moby Dick, want het nieuwe stuk van de Veenfabriek heet Moby Dick, naar het beroemde boek van Herman Melville, in een tekstbewerking van Peter Verhelst.

Toen we in Scheltema binnenkwamen, waren er lange rijen hangtafels met aan beide kanten banken. Dat zorgde voor een prettige en intieme sfeer, waardoor heel snel contact werd gelegd met de overburen of naastzittenden. De tafels waren al voorzien van grote schalen vissalade en flessen wijn en ook al helemaal gedekt. Zag er werkelijk fantastisch uit, zoals je op de foto kunt zien.

De auteur Herman Melville beweert in het boek dat er drie soorten mannen op aarde zijn. Zij die bang zijn voor de zee, zij die zich de zee op wagen zolang ze de kust in zicht houden en zij die de zee verdragen zonder dat er zich iets aan de verste horizon bevindt. En dat was ook een beetje de rode draad voor deze Veenproef. De eerste gast was Wim Maan uit Leiderdorp. Hij vertelde over zijn wens om te gaan varen en zijn eerste ervaringen daarmee. En ook de grappen die als matroos met hem werden uitgehaald. Hoewel de zee wel trok, ging hij later weer naar de Zeevaartschool om papieren te halen. Maar uiteindelijk kreeg hij een vriendin en bleef hij aan wal. Tegenwoordig werkt hij bij het Havencoördinatiecentrum Rotterdam. En tijdens zijn verhaal smikkelden wij van de heerlijke vissalade.

Daarna was het tijd voor een mooi stuk muziek. De Veenfabriek maakt sterk ritmisch georiënteerde muziek, waar de zangers overheen komen. Het lijkt alsof hierbij sprake is van improvisatie, maar dat is niet helemaal waar. Een belangrijke rol was weggelegd voor de Duitse Therese Dörr, die in het Nederlands zong. Dat is een van de bijzonderheden in dit stuk, Duitse acteurs leren Nederlands en hun Nederlandse collega’s leren Duits. Want Moby Dick wordt zowel in een Nederlandse als een Duitse versie opgevoerd (samenwerking met het Schauspielhaus Bochum).

Vervolgens was het de beurt van de filosoof Philip Romer. Hij had een heel betoog over de betekenis en de gelaagdheid van Moby Dick. Hij vertelde dat Melville aanvankelijk gewoon een boek aan het schrijven was, maar nadat hij Nathaniel Hawthorne had ontmoet, veranderde de schrijfstijl en de betekenis. Ineens ging het over thema’s als de onkenbare werkelijkheid en de onverschilligheid van de Schepper. Veel van de namen in het boek zijn ook ontleend aan het Oude Testament, zoals die van kapitein Ahab en de verteller Ishmael. Het betoog van Romer was boeiend en gaf ook aanleiding tot een korte discussie met het publiek.

Na al dit gepraat was het tijd voor de hoofdschotel, een stoofpotje met, hoe kan het ook anders, vis. Een stevige maaltijd voor een koude winteravond, een uitstekende remedie om de kop boven de sneeuw te houden.

Na de maaltijd was het podium aan Henk de Velde, de bekende zeezeiler die al vele malen de wereld heeft gerond in zijn zeilboten. Hij was dus de man die de kust vaak niet eens meer zag en alleen nog maar water. Hij bleek ook nog een geboren verteller, op zijn eigen rauwe manier. Hij had ook een aantal dia’s meegenomen, zodat hij de vele kleuren van water kon laten zien. Blauw, smaragdgroen, donkerzwart, grijs, bruin.

Na zijn boeiende presentatie, de mensen zaten gekluisterd aan zijn lippen, was het tijd voor de afsluiter, muziek van TRACK. Dat is de muziekgroep van de Veenfabriek. En zo gingen we swingend weer de koude in, op weg naar huis.