Meester Mitraillette van Jan Vantoortelboom is een kleine roman, die het dagelijkse leven laat zien van de Vlaamse Westhoek, vlak voor en tijdens het begin van de Eerste Wereldoorlog. De Vlaamse Westhoek zegt u, waar is dat in godsnaam te vinden. Denk aan de omgeving van Poperinge en Ieper. Heuvelachtig land, afgelegen van de bewoonde wereld, waar tijdens de Grote Oorlog veel, heel veel mensen sneuvelden.

Het boek begint met het einde, de executie van de jonge schoolmeester David Verbocht. Een hard begin, al weten we nog niet waarom het zo eindigt.

David komt aan zijn eerste baantje via zijn vader, een ietwat vreemde conciërge op de universiteit in Gent. Met de tram komt hij aan in Elverdinge, een klein dorpje. Hij gaat daar lesgeven op de jongensschool. Dat lesgeven doet hij op een ongewone manier, voor die tijd uiterst modern. Dat wordt hem niet in dank afgenomen door een aantal dorpelingen. Daar komt nog bij dat David weigert naar de katholieke kerk te gaan en dat ligt binnen de uiterst conservatief-katholieke gemeenschap heel gevoelig. Het gevolg is wel dat David zo stilletjes ‘onzichtbare’ vijanden in het kleine dorp maakt, hoewel hij zich daar niet echt van bewust is.

David sleept ook een groot trauma met zich mee. Want de dood van zijn kleinere broertje rekent hij zichzelf aan. De twee jongens waren gek op de natuur en trokken veelvuldig vanuit huis het achtergelegen bos in. Daar ontmoetten ze Myrtha, een vrouw met een bijzondere levensloop. En daar komt ook het jonge broertje Henri om het leven door een ongeluk met een pistool.

In de klas krijgt David een bijzondere bank met Marcus Verschoppen, het slimste jongetje van de klas, maar ook het jongetje dat nog wel eens gepest wil worden. Marcus is het zoontje van de rijke hereboer Verschoppen, een norse hardwerkende boer die wil dat zijn zoontje hem opvolgt. Boer Verschoppen is getrouwd met de mooie Godelieve, een intelligente vrouw waarop David stiekem verliefd wordt.

Er volgen nog veel verwikkelingen in het boek die ik hier niet allemaal uit de doeken ga doen. Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, verandert er veel. David komt in het leger terecht en dat gaat uiteindelijk mis.

Meester Mitrailette is geschreven vanuit het perspectief van David. Hij is de verteller van het verhaal. We zien dat het noodlot bepalend is voor bijna alle personen in dit boek. Ontsnappen daaraan is niet mogelijk.

In het boek komen vele thema’s aan de orde. Schuld en vergeving, onbereikbare liefde, het goede tegenover het kwade, de invloed van de godsdienst, liefde voor de natuur, wreedheid en geweld.

Meester Mitrailette is een boek dat je vlot leest. Het komt erg authentiek over door het taalgebruik van die streek. Soms moet je daardoor even een woord opzoeken. Het mooie is dat je je helemaal kunt verplaatsen in David en dat je onafwendbaar de dingen verkeerd ziet lopen. David is ook een warm persoon, met liefde voor de jongens in zijn klas. Hij staat altijd klaar en uiteindelijk de jongens ook voor hem.

Door de schrijfstijl zie je het landschap voor je en kom je terecht in een andere wereld. Dat maakt het ook een bijzonder boek. Ik mag dus wel zeggen dat ik van dit boek heb genoten. Ik raad iedereen aan om het ook eens te lezen, het is niet zo dik, een soort van grote pocket.

Meester Mitraillette – Jan Vantoortelboom – 2014 – 270 blz.

Uitgeverij Atlas Contact