Op de een of andere manier zit ik met mijn boeken momenteel in de Vlaamse Westhoek, het gebied rond Ieper en Poperinge. Net las ik “Meester Mitraillette” van Jan Vantoortelboom, een boek dat zich aan het begin van WO I afspeelt, zit ik in een zucht in “Dertig dagen” van Annelies Verbeke dat zich ook in dat gebied afspeelt. Alleen dan dit keer in de huidige tijd.
Het motto van dit boek komt uit een sonnet van Shakespeare, dat als volgt luidt:
“How with the rage shall beauty hold a plea
Whose action is no stronger than a flower.”
Aan het eind van mijn verhaal kom ik hier nader op terug. Zoals de titel al doet vermoeden speelt het verhaal zich af in dertig dagen, waarbij elk hoofdstuk een dag is. Het gaat om de dertig dagen van september, de maand waarin de herfst begint.
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Alphonse, een veertigjarige klusjesman van Senegalese afkomst. Hij is niet lang geleden vanuit de grote stad naar dit verlaten gebied verhuisd om de drukte van die grote stad te ontlopen. Samen met zijn vriendin Kat komt hij in een dorpje op het Vlaamse platteland terecht. Een naargeestige omgeving, die nog eens wordt benadrukt door het verleden van de Grote Oorlog. Alphonse was een veelgevraagd muzikant, maar die wereld wilde hij graag achter zich laten.
Alphonse is goed in zijn werk. Hij krijgt alleen maar complimenten. Belangrijker is dat hij iemand is die goed naar anderen kan luisteren. Vaak vertellen zijn klanten hem over hun problemen en in zijn goedheid adviseert hij dan hoe te handelen. Dat wordt er op prijs gesteld. Hiermee is tevens de belangrijkste thematiek van het boek genoemd, namelijk de “goedheid”. Alphonse is de goedheid zelve, altijd bereid om zichzelf op te offeren voor andere mensen. Hij staat altijd klaar om te helpen. In zijn werk komt hij vaak vreemde types tegen, zoals de buren Sieglinde & Ronny en Dieter & Els. Die haten elkaar om vaak onbenullige zaken, maar ondertussen is Sieglinde wel zwanger van Dieter. En een vrouwelijke dokter, waarmee hij samen eten brengt bij een vluchtelingenkamp.
Kat, de vriendin van Alphonse, is ongeveer twaalf jaar jonger. Hij is rond de 40 en zij is achter in de twintig. Ze wordt behandeld vanwege kanker, maar verzwijgt het goede nieuws dat de kanker na de behandeling is verdwenen. Ze komt uit een goede familie, waar de moeder van Alphonse huishoudster was. Kat is wel meegegaan naar het platteland, maar ze zou het liefst weer teruggaan.
Ondanks alle goedheid, die samengebald zit in Alphonse, ervaart hij toch in zijn dagelijkse leven haat. Haat die is gestoeld op zijn huidskleur, onverbloemd racisme dus. Niet open en bloot, maar met kleine opmerkingen en het afzeggen van klusjes als de klant hoort dat hij een zwarte is. Zoals buurman Willem opmerkt dat dit alles een uiting is van verborgen racisme. Want racisme zit bij alle blanken ingebakken.
Annelies Verbeke schrijft in een mooie poëtische stijl, gedreven maar toch rustig. Soms moet je het boek even wegleggen omdat je even moet nadenken over wat er nou precies staat en wat de betekenis daarvan is. Je kunt het boek snel lezen, maar dan mis je misschien toch een paar begrippen. Daarin schuilt de kracht van het boek, maar ook de zwakte. Want door het snel te lezen mis je misschien wel de betekenis en lees je een mooi verhaal. En om op het motto terug te komen, schoonheid is gedoemd om ten onder te gaan tegen de krachten in de samenleving, oftewel goedheid verliest van racisme.
Het einde is onverwacht en dramatisch en slaat in als een bom. Kortom, een prachtig boek met een belangrijke inhoud.
Dertig dagen - Annelies Verbeke - 2015 - 312 blz. Uitgeverij De Geus