Dat was het intrigerende thema van de tentoonstelling Manifestations tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven.

Inmiddels al weer een week of acht geleden was het dus tijd om in de trein te springen met als bestemming Strijp-S, het oude fabrieksgebouw van Philips.

Vanaf het station is het even lopen, langs het PSV stadion, naar Strijp-S waar het een drukte van belang was. Veel gebouwen met allerlei manifestaties, exposities, technische nieuwigheden, nieuw design. Maar niet alleen in de gebouwen, ook buiten is er een hele strook met kunstwerken en technische vindingen.

Maar zoals gezegd had ik mijn blik gericht op Manifestations – Will the Future Design Us? Een buitengewoon intrigerende vraag, waar je even bij stil moet staan.

En wat ik daar op de 9e verdieping van het Veemgebouw aantrof, deed mijn hart opspringen van vreugde. Daar zag ik jonge kunstenaars, die zich bezig hielden met hele diverse maatschappelijke vragen. Geen pretenties tot een oplossing, maar wel op een eigen wijze vragen stellen en de kijker aan het denken zetten.

Maar allereerst zag ik allemaal jonge bezoekers rondscheuren op scootmobielen. Een leverancier van deze voertuigen stond daar met een aantal van de nieuwste modellen en deze waren buitengewoon in trek. Ik kreeg even het gevoel op de kermis bij de botsautootjes te staan. Maar eigenlijk worden de doorontwikkelde scootmobielen wel een transportmiddel van de toekomst in onze drukke binnensteden. In plaats van op een elektrische fiets kun je je ook heel goed verplaatsen met een elektrieke mobiel. We gaan het zien.

Zijde en koekjes

Daarna liep ik tegen het werk van Iris Seuren met de naam Purity of Silk. Zij constateert dat de interventie van de mens in de natuur steeds intensiever en daardoor zichtbaarder wordt. En dat bv. het natuurlijke milieu van de zijderups is weggenomen, waardoor dit beestje alleen nog in een kunstmatige omgeving kan verkeren. De zijderups wordt als het ware gedomesticeerd. Hiermee wordt de mens, volgens Iris, net zo verantwoordelijk voor de productie van zijde als de zijderups zelf. De wederzijdse afhankelijkheid wordt daardoor zichtbaar gemaakt. En zo wil Iris de mens bewust maken van zijn consumentengedrag en de consequenties hiervan.

Vervolgens liep ik tegen het project Upprinting Food van Elzelinde van Doleweerd. Zij noemt zichzelf ‘duurzaam voedsel ontwerper’. Haar afstudeerproject richtte zich op het 3D printen van eten, waarbij gebruik werd gemaakt van voedselrestanten uit de industrie. Zoals je ziet heeft ze diverse vormen en patronen geprint en ik heb het mogen proeven. Het smaakte maar Elzelinde vertelde dat ze nog meer smaak gaat toevoegen om het uiteindelijk als product te kunnen presenteren. Ik ben benieuwd of ik over een paar jaar 3D geprinte koekjes van bieten bij de AH kan kopen. Een nuttig vooruitzicht als de verspilling hiermee kan worden bestreden.

Magische futuristische kleding

Vervolgens kwam ik terecht bij een fantastisch experiment van Tim Dekkers, The Parasitic Humanity geheten. Tim ziet de mens als een parasitaire schimmel van de aarde. We hebben de aarde nodig, maar maken haar ook kapot, zegt hij. Steeds meer producten, afval en vervuiling. En de neiging om alles te willen controleren. Dat bracht hem tot dit project en de vraag of wij de schoonheid kunnen inzien van ons toedoen. Hij ging aan de slag met polyurethaan en aluin. De eerste stof een plastic, niet natuurlijk afbreekbaar en de tweede stof een natuurlijk materiaal. Hij heeft deze stoffen laten groeien en hier uiteindelijk fantastische kleding van gemaakt. Kijk vooral ook op zijn website voor meer prachtige voorbeelden.

Daarna liep ik tegen Responsive Tactility: 4D printed skins van Tessa Petrusa. Zij stelt dat naarmate de technologie meer en meer de meest intieme delen van ons leven binnendringt, het tijd wordt om opnieuw na te denken over hoe het eruit ziet en aanvoelt. De oppervlakken van technologische toepassingen kunnen zachter, responsiever en meer organisch zijn. We moeten vaak fysiek communiceren met technologie. Waarom maak je die ervaring dan niet opwindend, sensorisch, vraagt Tessa zich af.

‘Responsive Tactility: 4D Printed Skins’ zijn oppervlakken die bestaan uit integraal geprinte patronen van ‘skeletten’, ‘spieren’ en ‘gewrichten’ op gestrekte stof. Wanneer de spanning van de stof na het afdrukken wordt verwijderd, vouwt het oppervlak zichzelf op in vorm: 4D-afdrukken. De vorm en details van de oppervlakken veranderen wanneer ze worden aangeraakt, waardoor een zachte, tactiele respons ontstaat.

Wellicht kunnen haar oppervlakken verwerkt worden tot werkelijke en draagbare kleding. Ik ben benieuwd.

Aliens in da house

Jeanine Verloop vraagt zich af hoe aliens ons als mensheid zouden zien. Misschien ze we er wel magisch uit, vanuit de ruimte. Zij bouwde een mechanische sculptuur, waarbij ze werd geïnspireerd door hoe onze apparaten elkaar steeds vaker nabootsen.

Een telefoon is een kleine tablet, een tablet een kleine laptop, enzovoort. Dit zijn allemaal apparaten die we tegenkomen in ons dagelijks leven. De vraag of dit de mens arrogant maakt, samen met de technologische ontwikkelingen die steeds onzichtbaarder worden, zoals algoritmen, zijn het uitgangspunt  van Jeanine geweest. Haar verdere onderzoek sluit aan bij de historische ontwikkeling en context van drukmachines, schrijfmachines en psychose. Dit leidde tot de creatie van deze mechanische en buitenaardse structuur die prints produceert. Voorwaar een heel bijzonder apparaat dat ze nog even in werking liet zien ook.

Een achterliggende gedachte is ook dat de mens in vroeger tijden zelf zijn gereedschappen maakte en daardoor ook wist waarvoor ze dienden. Er was een band tussen mens en gereedschap. Door de enorme technologische ontwikkeling is deze band verdwenen. Door de automatisering hoeven we niet meer na te denken en worden onze hersenen zwakker. Het dromen over radicale nieuwe technologieën neemt af. De mens raakt vervreemd van het technologische landschap dat hem omringt. Kan de mens zichzelf heruitvinden en zich weer met de technologie verbinden. Of zullen de aliens de ondergang van de vervreemde mens zien met de technologie als de ultieme winnaar.

Een nieuwe wereld

We worden tegenwoordig doodgegooid met klimaattafels, met verontreiniging, met plastic in de oceaan, met bedreigde dier- of plantensoorten. Kortom, bijna een reden om een einde aan je leven te maken, want het is en blijft somberen.

Maar Manifestations – Will the Future Design Us? toont eigenlijk het tegendeel. Ik ben er van overtuigd dat slimme nieuwe oplossingen de wereld beter zullen maken, gestuwd door het soort jongeren dat ik zag op deze manifestatie.

Er was nog veel meer interessants te zien, daar tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven. Volgend jaar maar weer gaan, om te zien welke richting het verder gaat.