Het was een beetje jammer dat het coronavirus de tentoonstelling van John Constable in het Haarlemse Teylers Museum danig dwars zat. Daardoor hebben vermoedelijk veel mensen deze grote overzichtstentoonstelling gemist. En dat is heel jammer, want Constable was een van de grootste landschapsschilder aller tijden.
Constable leefde van 1776 tot 1837 en hij had een grote invloed op generaties kunstenaars na hem. Goed is te zien dat hij zelf op zijn beurt geïnspireerd was door het werk van Rembrandt, Cuyp en Ruisdael. De grote tentoonstelling gaf een heel mooi inzicht in zijn ontwikkeling aan de hand van leven.
Voor Constable was de natuur zijn grote voorbeeld. Hij begon met schetsen en werkte dat uit tot schilderijen. Zo begon hij in het begin met het observeren van zijn eigen omgeving. De molen van zijn vader, de sluis naast hun huis, de velden waarover hij uitkeek (richting huis van zijn grote liefde).
Mooi zijn ook zijn studies van wolken. Hij was gefascineerd door de lucht en wel zodanig, dat hij twee jaar lang alleen maar wolken schilderde. Hij was, naast schilder, ook amateur meteoroloog waardoor hij ook veel kennis had van de wolkenluchten. Hij noteerde daarbij nauwkeurig de datum, tijd, windsterkte en weercondities. Zijn luchten moesten veel gevoel en zeggingskracht uitstralen.
Constable leerde ook door werken van Nederlandse meesters uit de Gouden Eeuw na te schilderen. Op die manier leerde Constable zijn eigen omgeving nog beter kennen. Hij bekeek hoe die meesters zonder storm, met grote rollende wolken nauwelijks een zonnestraal toestaan om de schaduwen te doorbreken. Een prachtig voorbeeld hiervan zijn de twee schilderijen hieronder, het Landschap met windmolens bij Haarlem van Ruisdael, en het kopie van Constable. Links het werk van Constable en rechts Ruisdael. Opvallend zijn de jongen en de ruiter te paard, rechts op het werk van Constable. Deze zijn op het origineel niet meer te zien, maar hebben daar wel op gestaan. Bij een restauratie zijn deze weggehaald, omdat bleek dat ruiter en jongen later aan Ruisdael waren toegevoegd.
Tot slot nog een paar geweldige werken van bomen. De ene een tekening van grafiet op papier van knoestige bomen met kronkelende takken. Constable kreeg diepte en perspectief door afwisselend harder en zachter op zijn staafje grafiet te drukken. Het andere werk is een met bijna fotografische precisie vastgelegde studie van de boomstam van een iep. Dikke klodders verf en grove penseelstreken.
Ik ben blij dat ik deze tentoonstelling nog net kon meepakken na de heropening van de musea. Na deze verbluffend mooie en uitgebreide tentoonstelling hebben we nog een lekkere lunch kunnen meepakken op de gezellige Botermarkt.