KRAAAN in De Pont klinkt als een mysterieuze aankondiging van, ja van wat eigenlijk. Elektronische muziek? Druppelende kranen? Kraanvogels in een grote hal?
Niets van dat alles, het was een grote overzichtstentoonstelling van de 35-jarige Duitse kunstenaar Raphaela Vogel. De titel KRAAAN verwijst dan naar het Nederlandse ‘kraan’ als naar het Duitse ‘Kran’. De tentoonstelling liep van vroege filmexperimenten tot recente installaties.
Vogel’s werkt roept prikkelende vragen op over relaties tussen mensen, dieren en machines, over de positie van vrouwen in een door mannen gedomineerde (kunst)wereld. Geen antwoorden, maar vooral vragen en humor. Hieronder geef ik een overzicht van wat ik zag tijdens mijn bezoek eind mei 2023.
Können und Müssen
Bij binnenkomst loop je nietsvermoedend een zaal binnen om te worden geconfronteerd met een aantal giraffenskeletten, die een anatomisch model van een penis voorttrekken. Is dit een grap of een waarschuwing over de mannelijke dominantie. Of toont het kwetsbaarheid. Misschien zijn de lange giraffennekken een toonbeeld van potentie.
Rollo
Vervolgens loop je de grote hal binnen waar allemaal verweerde architectuurmodellen staan van iconische bouwwerken als de Arc de Triomphe en de Tower Bridge. Een beeld van oude westerse idealen, wellicht hoogmoedig. Een beeld van het afbrokkelende verleden?
The (Missed) Education of Miss Vogel
Raphaela Vogel gebruikt vaak dierenhuiden als basis voor haar schilderingen. Daardoor doen ze denken aan oerrituelen of slachthuizen, waardoor ze een heel andere lading krijgen dan een gewone schildering. Op de tentoonstelling hangen een aantal van deze huiden met daarop een verzameling kennisschema’s. Werkelijk ongelooflijk om te zien. Bijvoorbeeld een hele weergave van de bluesgeschiedenis. Of van Marx, of paardendressuur. Een soort grote mindmap van Vogel’s kennis en interesses. Een gigantisch werk dat je eens ziet en nooit meer vergeet.
Metabolic Kilobytes
Een soort koepel met een luidspreker in het midden opgehangen. Als je er in gaat staan hoor je een soort grommend geluid. Langs de buizen klimmen tijgerachtige wezens naar boven. Grommen zij? Vogel is geïnteresseerd in de reactie van het lichaam op prikkels van buiten. Lage tonen schijnen de spijsvertering te stimuleren. Ik heb daar overigens niets van gemerkt toen ik in de koepel stond, maar misschien had ik daar langer moeten staan. Als er zoveel te zien is, loop je natuurlijk wel door. De titel verwijst overigens naar computerdata die verteerd moeten worden.
A Woman’s Sports Car
Dan kom je in een donkere zaal waarin een sportauto staat. De auto draait langzaam rond en op de muur zie je een soort kattenogen waarin geprojecteerd wordt. De filmbeelden draaien mee met de auto op de wanden, alsof het het licht van de koplampen is. Een hele bijzondere ervaring om mee te maken.
En dan zijn er nog enkele ruimtes met werk van Vogel, maar die laat ik even voor wat het is. KRAAAN in De Pont was een buitengewoon intrigerende tentoonstelling in een van de mooiste musea voor moderne kunst. Ik ben blij dat ik er bij was en het heb meegemaakt.