Lang geleden leerde ik op school over de Gouden Eeuw. Een tijdperk waarin Nederland de wereld beheerste (nou ja, bijna) en waarin we geweldige zeevaarders hadden. Nieuwe werelden werden ontdekt, handel werd volop gedreven en onze oude voorvaderen werden stinkend rijk. Later pas leerden we dat dit allemaal wel ten koste was gegaan van heel veel andere mensen.
Maar goed, in diezelfde Gouden Eeuw floreerde de kunst ook. Rembrandt en Vermeer waren de beroemdste schilders, in de architectuur waren de Key, de Keyser en Van Campen grootheden, Willem Barentsz en Abel Tasman ontdekten de wereld, Stevin en Leeghwater waren beroemde ingenieurs.
Maar ook Frans Hals was in die eeuw een vooraanstaand schilder. Maar net als bij Rembrandt keerde op een dag het tij voor Hals. Hij kreeg een slechte naam als dronkelap en zijn schilderijen verdwenen naar de zolder.
Maar vergeten werd Frans Hals niet want in de tweede helft van de 19e eeuw werd hij herontdekt en aanbeden door kunstenaars als Mamet, Singer Sargent, Liebermann en van Gogh. Haarlem werd een soort bedevaartplaats voor hen om de werken van Frans Hals te bestuderen en na te schilderen. Want van een groot schilder als Frans Hals valt veel te leren.
Frans Hals, c’est un moderne
Doordat al die beroemde schilders in de 19e eeuw naar Haarlem trokken en zelfs zo ver gingen dat zij het werk van Frans Hals kopieerden, bleek onze Frans eigenlijk een heel modern schilder te zijn. Hij was zijn tijd ver vooruit, omdat hij al duidelijk impressionistische tonen had. Dat was in zijn tijd natuurlijk niet bekend, maar later viel het des te meer op.
Hieronder zien we bv. Malle Babbe van Frans Hals uit 1630 met daarnaast de versie van Gustave Courbet uit 1869. Opvallend is dat Courbet de initialen van Frans Hals in zijn werk schildert, terwijl het origineel ongesigneerd is.
Een ander frappant voorbeeld is het schilderij Regentessen van het Oudemannenhuis uit 1664. Edouard Manet schilderde dat in 1872 na als oefening en John Singer Sargent maakte in 1880 van twee regentessen kopieën.
Een ander voorbeeld is het Feestmaal van de officieren van de St. Joris-schutterij uit 1627. Dit levendige werk werd in 1872 in opdracht van het Franse gouvernement gekopieerd door Francois Vollon. Bijna identiek. John Singer Sargent kopieerde in 1880 een onderdeel, te weten vaandeldrager Jacob Schout, die rechtsboven in het werk van Hals staat. Singer Sargent hanteerde hierbij een nog lossere penseelstreek dan Hals.
De tentoonstelling in het Frans Hals Museum laat nog meer voorbeelden zien. Een prachtige manier om te zien hoe latere kunstenaars zich laten beïnvloeden door een oude meester. Andere grootheden als Vincent van Gogh, Max Liebermann en Claude Monet bestudeerden Frans Hals. Ook hiervan zijn beelden te zien.
Daarom is deze tentoonstelling een aanrader voor elke schilder, groot of klein, om de studies van de latere schilders te vergelijken met het origineel. Tot en met 24 februari 2019 nog te zien in het Frans Hals Museum in Haarlem.
Afgelopen zaterdag mocht ik mijn 67e verjaardag vieren. Vroeger was mijn verjaardag altijd op Koninginnedag, een drukke oranjekleurige dag met veel muziek en plezier. Tegenwoordig is het, dankzij onze nieuwe vorst Willem-Alexander, een doorsneedag. Geen vlaggen, geen muziek, geen vrijmarkt, geen drukke binnenstad. Gewoon een saaie dag zoals alle andere dagen van het jaar. Eerlijk is eerlijk, ik moest daar wel even van afkicken.
